قانونگذار نهاد حقوقي خاصي را كه داراي شخصيت حقوقي مي باشد جهت انجام اموري كهجنبه غير تجارتي دارد از قبيل كارهاي علمي يا ادبي يا امور خيريه يا خدماتي پيشبيني نموده است ماده يك آيين نامه اصلاحي ثبت تشكيلات و موسسات غير تجارتي موسسه غير تجارتي را چنين تعريف نموده است.
مقصود از تشكيلات و موسسات غير تجارتي مذكوردر ماده ٥٨٤ قانون تجارت كليه تشكيلات و موسساتي است كه براي مقاصد غير تجارتي ازقبيل امور علمي يا امور خيريه و امثال آن تشكيل مي شود اعم از آنكه موسسين وتشكيل دهندگان قصد انتفاع داشته يا نداشته باشند .
بنابراين ارائه خدمات علمي و آموزشي وخدمات شهري و ارائه كمك هاي انساني در قالب شخصيت حقوقي متصور بوده و از اين جهتموسسات غير تجارتي به دوقسمت تقسيم مي شوند:
الف: موسساتي كه مقصود از تشكيلآنها جلب منافع وتقسيم آن بين اعضاي خودنباشد اينگونه موسسات اصطلاحا موسسات غيرانتفاعي ناميده مي شود كليه فعاليت هاي اجتماعي از قبيل انجمن هاي اسلامي و تخصصي وعلمي خاص و احزاب و دستجات سياسي و موسسين آن هنگامي كه در خواست ثبت مي نمايندتوسط اداره ثبت شركتها مراتب از اداره كل اطلاعات نيروي انتظامي استعلام مي شود وپس از وصول پاسخ مثبت نسبت به ثبت اقدام مي گردد.
ب: موسساتي كه مقصود از تشكيلآن ممكن است جلب منافع مادي و تقسيم منافع مزبور بين اعضاي خود يا غير باشد اينگونه موسسات موسسات غير تجارتي ناميده مي شوند بنابراين فعاليت هايي از قبيل آموزشگاههايعلمي و فني و كلاس هاي زبان ومدارس غير انتفاعي و موسسات گاز رساني يا ارائه خدماتشهري مانند نظافت و فضاي سبز و موارد ديگر در زمينه هاي فوق در قالب موسساتغيرتجارتي متصور مي باشد و موسسين بايد پس از به ثبت رساندن موسسه نسبت به اخذ مجوزفعاليت اقدام نمايند.
الف - تعريف وثبت موسسات
تشكيل مزبور از تاريخ ثبت شخصيت حقوقي پيدا مي كنند و مي تواند عناويني از قبيلانجمن بنگاه كانون و امثال آن را اتخاذ نمايند.
موسسات غير تجاري به دو قسمتتقسيم مي شوند:
١- موسساتي كه هدفشان جلب منافع و تقسيم آن بين اعضا خود نباشد.
٢- موسساتي كه هدفشان جلب منافع مادي و تقسيم منافع مزبور بين اعضا خود يا غيرباشد مانند كانون هاي فني و حقوقي و غيره.
حداقل شركا در موسسات فوق نبايد كمتراز دو نفر باشد و قيد سرمايه به هرميزان مجاز است . موسسات غير تجاري همانند موسساتتجاري بايد در تهران دراداره ثبت شركتها و در شهرستانها دردايره ثبت شركتهاي ادارهثبت مركز اصلي موسسه به ثبت برسند و جهت آن كليه اقدامات تاسيس شركتها به همراهرعايت مواد آئين نامه اصلاحي ثبت تشكيل و موسسات غير تجاري كه در سال ١٣٣٧ به تصويبرسيده است ضروري مي باشد.
جهت ثبت تشكيلات غير تجاري تسليم اظهارنامه (فرم چاپيتقاضانامه ثبت موسسه به همراه ضمائم لازم در دو نسخه كه داراي تاريخ وامضا بودهالزامي است ضمائم آن شامل نسخه اصلي يا رونوشت وكالتنامه (در صورت تقاضا توسط وكيل) رونوشت.
گواهي شده تصديق كشوري كه موسسه در آنجا به ثبت رسيده به همراه ترجمهمصدق فارسي آن دو نسخه اساسنامه و امضا تمام صفحات آن توسط شركا صورت مجلس مجمععمومي موسس مبني بر انتخاب هيئت مديره و معرفي صاحبان امضا (دونسخه) رسيد پرداخت حقالثبت و فتوكپي شناسنامه شركا مي باشد. در صورت غير انتفاعي بودن موسسه اجازهنامه نيروي انتظامي محل جهت ثبت ضروري مي باشد و در صورت انتفاعي بودن آن موضوعموسسه با مدارك تحصيلي و تخصص موسسين تطبيق داده شده سپس دستور ثبت صادر مي گردد.
اساسنامه موسسات غير تجاري مي تواند مانند اساسنامه شركت با مسئوليت محدود باشدو در آن مواردي مانند موضوع موسسه ارگان اداره كننده (هيئت مديره) وارگان تصميمگيرنده (مجامع عمومي) و اختيارات آنها و غيره آورده شود.
موسسه مزبور دارايمجمع عمومي عادي و فوق العاده نيز مي باشد كه هر كدام داراي وظايفي هستند. هيئتمديره موسسه مي تواند در مجمع عمومي عادي از بين شركا يا خارج از آن انتخاب گردد ومديران مي توانند براي مدت محدود يا نامحدود معين شوند و داراي اختيارات تام نيز ميباشند مگر اينكه اساسنامه ترتيب ديگري را مقرر داشته باشد.
جلسات هيئت با حضوراكثريت اعضا موسسه رسميت پيدا نموده و تصميمات هيئت مديره با اكثريت آرا مناطاعتبار خواهد بود.
در صورتي كه تقاضاي ثبت مورد قبول واقع شود مراتب دردفترمخصوصي ثبت و ورقه اي حاكي از تصديق ثبت به تقاضا كننده داده مي شود علاوه بر آنخلاصه مراتب در روزنامه رسمي يا يكي از روزنامه هاي كثير الانتشار با هزينه متقاضيمنتشر مي گردد.
ب - انحلال وتصفيه
انحلال موسسات غير تجاري مي توانداختياري و با تصميم مجمع عمومي فوق العاده و يا به موجب حكم دادگاه باشد . چنانچهانحلال اختياري صورت گرفته باشد تصفيه آن مطابق مقررات مندرج در اساسنامه توسط مديريا مديران آن انجام مي گيرد ودر صورتي كه متصدي امر تصفيه وچگونگي انجام آن معيننشده باشد مجمع عمومي فوق العاده به هنگام انحلال يك نفر را به عنوان مدير تصفيه باتعيين حدود اختيارات آن معرفي مي نمايد.
اگر انحلال به موجب حكم دادگاه باشدامر تصفيه به عهده متصدي تصفيه مقرر در اساسنامه خواهد بود و چنانچه متصدي مشخصنشده باشد دادگاه ضمن حكم انحلال يك نفر را جهت تصفيه معين مي نمايد و مطابق قانونتجارت امر تصفيه صورت خواهد گرفت.
تشكيل و موسسات غير تجاري موسساتيهستند كه جهت مقاصد غير تجاري مثل امور علمي ادبي يا امور خيريه و امثال آن تشكيلمي شوند و تشكيل دهندگان آنها ممكن است قصد انتفاع داشته و يا نداشته باشند
مدارك لازم براي ثبت موسسه غير تجارتي
١- اخذ دو نسخه تقاضا نامه ثبت موسسه از اداره ثبت شركتها وتكميلو امضا توسط شركا ( بر طبق نمونه پيوست)
٢- تنظيم اساسنامه حداقل در ٢ جلد وامضاي ذيل تمام صفحات توسط كليه شركا يا اعضا
٣- تنظيم صورتجلسه مجمع موسسينحداقل در ٢ نسخه
٤- فتوكپي شناسنامه شركا
٥- اخذ مجوز در رابطه با موضوعموسسه در صورت لزوم
تذكر ١- حداقل وجود دو نفر شريك در موسسه الزامي است.
تذكر ٢- قيد سرمايه به هر ميزان در موسسه مجاز مي باشد.
تذكر ٣- امضاي مديرشعبه و فتوكپي شناسنامه و قيد محل سكونت در صورتي كه شركت شعبه داشته باشد الزامي است.
اساسنامه موسسه غير تجارتي
ماده ١: نام ونوع موسسه: .......................................................
ماده ٢: موضوع موسسه :
......................................................................................................................
ماده ٣: مركز اصلي موسسه: ..............................................................
ماده ٤: سرمايه موسسه:
ماده ٥: مدت موسسه: از تاريخ .................. بمدت نامحدود
ماده ٦: تابعيت موسسه : تابعيت ايراني است .
ماده ٧: هيچ يك از شركا حقانتقال سهم الشركه خود را بغير ندارند مگر با رضايت و موافقت دارندگان سه چهارمسرمايه موسسه كه داراي اكثريت عددي نيز باشند و انتقال سهم الشركه بعمل نخواهد آمدمگر بموجب سند رسمي
ماده ٨: مجمع عمومي عادي موسسه در ظرف مدت چهارماه اول هرسال پس از انقضاي سال مالي موسسه تشكيل ولي ممكن است بنابه دعوت هريك از اعضاي هياتمديره يا شركا بطور فوق العاده تشكيل گردد.
ماده ٩: دعوت هر يك از جلسات مجامععمومي توسط هر يك از اعضاي هيات مديره مديرعامل يا شركا بوسيله دعوتنامه كتبي يادرج آگهي در يكي از جرايد كثيرالانتشار بعمل خواهد آمد فاصله دعوت از روز انتشار تاتشكيل جلسه ١٢ روز خواهد بود .
ماده ١٠: در صورتي كه كليه شركا در هريك ازجلسات مجامع عمومي حضور يابند رعايت ماده ٨ اساسنامه ضرورت نخواهد داشت .
ماده١١: وظايف مجمع عمومي عادي بشرح زير ميباشد:
الف - استماع گزارش هيات مديره درامور مالي و ترازنامه ساليانه موسسه و تصويب آن
ب- تصويب پيشنهاد سود قابلتقسيم از طرف هيات مديره
ج - تعيين خط مشي آينده موسسه و تصويب آن
د - انتخاب هيات مديره و در صورت لزوم بازرس
ماده ١٢: وظايف مجمع عمومي فوق العادهبقرار زير است :
الف: تغيير اساسنامه يا الحاق يا حذف يك يا چند مواد اساسنامه
ب: افزايش ياتقليل سرمايه موسسه
ج : ورود شريك يا شركا جديد موسسه
ماده١٣: تصميمات شركا در مجمع عمومي فوق العاده با موافقت دارندگان سه چهارم سرمايه كهاكثريت عددي دارند و در مجمع عمومي عادي طبق دستور ماده ١٠٦ قانون تجارت معتبر ولازم الاجرا خواهدبود.
ماده ١٤: هيات مديره موسسه مركب از .......... نفر خواهدبود كه در مجمع عمومي از بين شركا و يا از خارج انتخاب مي نمايد.
ماده ١٥: هياتمديره از بين خود يك نفر را به سمت رئيس هيات مديره و يك نفر را به سمت مديرعاملانتخاب و همچنين مي تواند براي اعضاي خود سمتهاي ديگري تعيين نمايد.
ماده ١٦: .............. نماينده قانوني و تام الاختيار موسسه بوده و مي تواند در كليه امورمداخله و اقدام نمايد مخصوصا در موارد زير:
امور اداري موسسه از هر قبيل انجامتشريفات قانوني حفظ و تنظيم فهرست دارايي موسسه و تنظيم بودجه و تعيين و پرداختحقوق و انجام هزينه ها و رسيدگي به محاسبات پيشنهاد سود قابل تقسيم ساليانه تهيهآيين نامه هاي داخلي اجراي تصميمات مجامع عمومي اداي ديون و وصول مطالبات تاسيس شعبواگذاري وقبول نمايندگي انتخاب و انتصاب و استخدام متخصصين و كارمندان و كارگرانعقد هر گونه پيمان با شركتها و بانكها و ادارات و اشخاص خريد وفروش و اجاره اموالمنقول و غير منقول و ماشين آلات و بطور كلي وسايل مورد نياز و همچنين معاملات بنامو حساب موسسه مشاركت با ساير موسسات و شخصيتهاي حقوقي و حقيقي استقراض يا رهن يابدون رهن و تحصيل اعتبار و وام دادن و وام گرفتن از بانكها و اشخاص وموسسات وبازكردن حسابجاري و ثابت در بانكها دريافت وجه از حسابهاي موسسه صدور ظهرنويسي وپرداخت بروات و اسناد وسفته ها و هزينه ها طرح مرافعات موسسه چه مدعي باشد و چهمدعي عليه در تمام مراحل با تمام اختيارات از جمله رجوع به دادگاههاي صالحه بدوي وتجديد نظر و ديوان كشور انتخاب وكيل و وكيل در توكيل دادن اختيارات لازمه بهنامبرده و عزل آن قطع و فصل دعاوي با صلح و سازش اختيارات فوق جنبه محدوديت نداشتهو هر تصميمي را كه هيات مديره جهت پيشرفت موسسه اتخاذ نمايد معتبر مي باشد.
ماده ١٧: جلسات هيات مديره با حضوراكثريت اعضا رسميت مي يابد و تصميمات هياتمديره با اكثريت آرا معتبر است .
ماده ١٨: دارندگان حق امضا در موسسه : دارندگان حق اكضاي اوراق واسناد بهادار از قبيل چك سفته برات اسناد تعهدآور وقراردادها را هيات مديره تعيين مي كند .
ماده ١٩- هر يك از اعضاي هيات مديره ميتواند تمام يا قسمتي از اختيارات و همچنين حق امضاي خود را به هريك از شركا براي هرمدت كه صلاح بداند تفويض نمايد و همچنين هيات مديره مي تواند تمام ياقسمتي ازاختيارات خود را به مديرعامل تفويض نمايد.
ماده ٢٠: سال مالي موسسه از اولفروردين ماه هر سال شروع و به اخر اسفند ماه همان سال خاتمه مي يابد به استثناي سالاول كه ابتداي آن از تاريخ تاسيس موسسه است.
ماده ٢١: تقسيم سود: از درآمدموسسه در پايان هر سال مالي هزينه اداري حقوق كاركنان و مديران استهلاكات مالياتساير عوارض دولتي كسر و پس از وضع صدي ده بابت ذخيره قانوني بقيه كه سود ويژه استبه نسبت سهم الشركه بين شركا تقسيم خواهد شد.
ماده ٢٢ : فوت يا محجوريت هريك ازشركا باعث انحلال موسسه نخواهد شد و وراث شريك متوفي ويا ولي محجور مي توانند بهمشاركت خود ادامه دهند. در غير اين صورت بايستي سهم الشركه خود را پس از انجامتشريفات قانوني دريافت ويا به شريك ديگر منتقل و از موسسه خارج شوند.
ماده ٢٣ : انحلال : موسسه مطابق ماده ١١٤ قانون تجارت منحل خواهد شد در صورتي كه مجمع شركاراي به انحلال موسسه دهد يك نفر از بين شركا و يا از خارج
موسسه به سمت مديرتصفيهتعيين خواهد شد وظايف مديرتصفيه طبق قانون تجارت مي باشد.
ماده ٢٤: اختلافاتحاصله بين شركاي موسسه از طريق حكميت و داوري حل وفصل خواهد شد.
ماده ٢٥: درساير موضوعاتي كه در اين اساسنامه قيد نشده است مطابق مقررات قانون تجارت ايران عملو رفتار خواهدشد.
ماده ٢٦: اين اساسنامه در ٢٦ ماده تنظيم و به امضاي كليهموسسين موسسه به اسامي ذيل رسيد و تمام مشخصات امضا شد.